IKUSEZINAK

Emakumeen historiak sistematikoki ikusezinak izan dira historian zehar. Askotan, emakumeen ekarpenak, borrokak eta errealitateak foku publikotik kanpo geratzen dira, espazio garrantzitsuak aitortu gabe utziz. Ikusezintasun historiko horren adibide garbia da Amorebieta-Etxanoko emakumeen kartzela, esanahiz beteta egon arren, askoren memoria kolektiboan oharkabean igaro den lekua.

Amorebieta-Etxanoko Emakumeen Kartzela: Historiadun Espazioa

El Carmelo eraikinean kokatuta, Amorebieta-Etxanoko emakumeen kartzelak XX. mende hasierako historia du. Hasiera batean, 1939 eta 1940 bitartean, Espainiako Gerra Zibilaren garaian, eraikina odol-ospitale izan zen. Hala ere, 1940tik aurrera, espazio hori emakumeentzako espetxe bihurtu zen, eta 1.200 emakume baino gehiago hartu zituen bere epaiak bete zituen urteetan.

Datu horrek, itxuraz sinplea, errealitate askoz konplexuagoa ezkutatzen du: zentro horretan espetxeratu zituzten emakumeek, horietako asko diktadura frankistaren errepresio politikoaren biktimak, kondena bikoitz bati egin behar izan zioten aurre: emakume izatearena eta erregimenaren aurkari izatearena. Amorebieta-Etxanoko kartzela ez zen soilik zigor leku bat izan, baizik eta historia ofizialak hein handi batean emakumeak isilarazi eta ahaztu zituen gune bat ere izan zen.

Emakumeen Ahanztura Historian

Urteetan zehar, errepresio handiko testuinguru batean askatasunik gabe geratu ziren emakume horien istorioek itzalean iraun dute. Jasan zituzten bidegabekeriak, familien sufrimendua eta bizipen horiek ondorengo belaunaldietan izan zituzten ondorioak ez dira behar bezala aitortu, ezta dokumentatu ere. Beharrezkoa da istorio horiei ikuspegi inklusiboago batekin begiratzen hastea, ez soilik kontakizun nagusietara mugatzea, baizik eta sistematikoki baztertuak izan zirenen kontakizunetan gelditzea.

Emakumeen Memoria Historikoa Berreskuratzearen Garrantzia

Amorebieta-Etxanoko emakumeen kartzelaren memoria berreskuratzea emakume izate hutsagatik, ideologiagatik edo borrokagatik kondenatuak izan ziren emakume horiek guztiak ikusarazteko modu bat da. Beharrezkoa da gogoeta egitea ahanztura horren eraginaz eta historia horiek berreskuratzearen garrantziaz, gizarteko sektore guztien memoria historiko bidezkoagoa eta adierazgarriagoa eraikitzeko.

Gaur egun, Karmeloren eraikinak zutik dirau, eta funtsezkoa da leku hori aitortzea, balio arkitektonikoagatik ez ezik, emakumeen kartzela gisa duen funtzio historikoagatik ere. Harresi horietan sufritu zutenak gogoratzea beren erresistentzia eta ausardia ohoratzeko modu bat da.